Dziesięć porad dla rodzica dziecka z ADHD

„Nie miałbym takich problemów z koncentracją,

gdyby na świecie nie było tyle świecących rzeczy”.

– D. Jones

Czym jest ADHD?

ADHD z języka angielskiego attention-deficit hyperactivity disorder, czyli zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Przyczyną tego zaburzenia jest specyficzna praca mózgu. Ta przypadłość utrudnia dziecku opanowanie swoich zachowań i zmniejsza umiejętność skupienia się na jednej rzeczy przez dłuższy czas.

Objawy ADHD

Dla dzieci z ADHD charakterystyczne jest występowanie trzech grup objawów:

1. Nadruchliwość

• wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej motoryki
• niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki czas
• zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów (wrażenie ciągłego pośpiechu)
• przymusowe wymachiwanie rękami
• podskakiwanie
• wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, głośne deptanie, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.)

2. Impulsywność

• chęć dominowania w grupie
• niedojrzałe zachowanie
• eksponowanie swoich emocji
• mówienie i działanie bez przemyślenia skutków
• agresja
• brak cierpliwości

3. Zaburzenie uwagi

• trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna, wybitnie zależna od czynników afektywnych)
• brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania
• pochopność
• znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność
• pobieżność myślenia
• brak umiejętności planowania

 Często objawy te uwidaczniają się między 5 a 7 rokiem życia, lecz rozpoznaje się je dopiero kiedy dziecko zaczyna naukę w szkole. W tym wypadku przed rodzicami dziecka z ADHD czekają wyzwania i ciężka praca nad pomocą dziecku. Warto jednak podkreślić, że ta praca nad dzieckiem przynosi oczekiwane rezultaty, gdyż pomimo tej przypadłości, dzieci z ADHD mogą wyróżniać się swoją empatią, wysokim ilorazem inteligencji i ogromną wyobraźnią, a ich niepowodzenia wynikają często z ogólnej formy nauczania, do której ich mózg nie jest przystosowany.

10 porad dla rodzica dziecka z ADHD

Kiedy wiadomo co jest przyczyną niepowodzeń szkolnych naszego dziecka, możemy za pomocą wspólnej ciężkiej pracy, pomóc dziecku w poprawie wyników w szkole i kontaktach społecznych. Jedynym problemem i ograniczeniem jaki się w tym momencie pojawia, jest organizacja naszego czasu lub budżet rodzinny. Ważne jest, aby dzieciom z ADHD poświęcać dużo uwagi. Energię tych dzieci, trzeba dobrze rozplanować i rozłożyć, aby konsekwentnie opanować objawy ADHD u dziecka.

Nadruchliwość

Problemy z nadruchliwością mogą być bardzo frustrujące dla rodzica. Do znudzenia można mówić „nie wierć się”, „nie biegaj”, „po co tam skaczesz” a i tak dziecko będzie robiło to za każdym razem. Takie zachowania są niebezpieczne np. przy przejściu dla pieszych, gdzie dziecko nie rozumie dlaczego musi czekać, jak on chce już być na drugiej stronie. W tym zakresie ważne jest dobre ukierunkowanie aktywności dziecka. Jeśli jest taka możliwość:

1. Zapisz dziecko na zajęcia sportowe

Jeśli w twojej okolicy, znajduje się basen sportowy, klub piłkarski, karate, czy też klub kolarski warto jest zapisać na takie zajęcia swoje dziecko. Współcześnie brak alternatyw po szkole sprawia, że często dziecko będzie wolało siedzieć przed komputerem, tabletem czy smartphonem. Warto jednak wzbudzać u dziecka zainteresowanie tematem, sprawiać żeby odnajdywało swoją przestrzeń w nowym zajęciu.  Dzięki takim treningom, u dziecka wzrasta samoocena, ponieważ widzi sprawczość w swoim zachowaniu (np. przepłynęło kilometr na zajęciach, strzeliło bramkę, czy też nauczyło się nowego układu podczas zajęć karate). Dochodzi tu element spożytkowania energii, co też przyczynia się do poprawienia jakości snu.  Tym krokiem rodzic pomaga dziecku opanować wiele z symptomów ADHD.

2. Pokaż, że obowiązki mogą być zabawą

Większość źródeł wskazuje, że ADHD rzadziej występuje u dziewczynek, aniżeli chłopców. Chłopcy z natury są bardziej skłonni do rywalizacji, dlatego warto, aby zwykłe zajęcia domowe zamienić w zabawę. Dla przykładu hasło rodzica „posprzątaj swój pokój”, często z niekonsekwencji rodzica kończy się sprzątaniem przez niego pokoju dziecka. W przypadku kiedy zrobimy z tej czynności zabawę, dziecko chętniej przystanie na taką formę sprzątania czy innej aktywności. Mówiąc do niego np. „kto szybciej pozbiera klocki” bardziej dotrze i pozwoli zużyć niewyczerpane pokłady energii, niż gdyby to miało być zwykłe uporządkowanie swoich rzeczy. Można też robić konkursy, wyścigi czy konkurencje, dzięki którym codzienne czynności mogą stać się przyjemne.

3. Podsuwaj dziecku zadania alternatywne

Jeśli dziecko robi coś niebezpiecznego, wspina się na wysokie drabinki, zjeżdża niebezpiecznie po poręczy lub wchodzi tam, gdzie nie jest to dozwolone, wskaż mu alternatywę. Na sam zakaz dziecko nie zareaguje, a wręcz będzie kontynuować tę czynność widząc, że zwraca to uwagę innych.

Impulsywność

Szybkie reakcje, złość, irytacja, wpadanie w szał, wymuszanie, przeklinanie, brak cierpliwości, to nieodłączny symptom ADHD. Słowa takie jak „uspokój się”, „zachowuj się” czy „weź się w garść” nie wystarczają. Niestety ale przez to, że dziecko mocniej przyjmuje bodźce z otoczenia, bardziej wyraża to w emocjach. Aby dziecko w ogóle zechciało nas posłuchać, musimy to zakomunikować przygotowując je do przekazania wiadomości. Jeśli dziecko ma duży problem ze skoncentrowaniem się dobrze jest ustawić swoją twarz na poziomie dziecka, aby oczy nasze i dziecka były na tej samej wysokości. Można poprosić dziecko aby powtórzyło w jaki sposób zrozumiało nasz komunikat.

4. Żadnych słodyczy przed snem!

Badania naukowe potwierdzają, że jedzenie słodkich posiłków i przekąsek przed snem niepotrzebnie pobudzają dziecko. U dziecka z ADHD, które ma problem z zaśnięciem, przyczynia się to do walki z rodzicem przed snem. Warto jest więc wystrzegać się posiłków i przekąsek 2h przed snem.

5. Tablica motywująca

Możliwe, że nie będzie to ulubiona forma pracy z dzieckiem, ani dla niego, ani też od rodzica, ponieważ wymaga konsekwencji. Na tablicy, można zapisać zasady panujące w domu. Dobrze jest ustalić nagrodę za zmianę jakiegoś zachowania. Najlepiej, kiedy tablicę motywującą stosuje się by zmienić jedno/dwa zachowania negatywne na pożądane, aby nie zniechęcić  dziecka do dalszej pracy.

6. Co by było gdyby…

Dzieci z ADHD miewają trudności z myśleniem przyczynowo-skutkowym. Gra w „co by było gdyby”?, pozwala dziecku postawić się w innej roli i zrozumieć czyjąś perspektywę. Np: „co by było gdybym to ja skoczył/a z tego wysokiego murka”, „co by było gdyby kolega powiedział ci, że cię nie lubi”, „co by było gdybym zdenerwował/a się w sklepie i tłukł/a nogami o podłogę” itd. Dziecko dzięki takiej zabawie zobaczy, perspektywę innych otaczających go osób.

7. Przypominaj zasadę w niewielu słowach

Przypominaj zasadę w jak najkrótszych komunikatach. Czym dłuższe są twoje wypowiedzi, tym dziecko mniej cię rozumie. Układaj zdania zwięźle i nie rozwlekaj myśli. Jeśli dziecko nie rozumie, powtarzaj tyle razy, ile będzie ono tego potrzebować.

Zaburzenie uwagi

Deficyty uwagi są nieodłącznym symptomem ADHD. Obecnie są na rynku książki z ćwiczeniami na koncentrację, jednak by mój z nich skorzystać, bardzo ważne jest stworzenie odpowiednich warunków do ćwiczeń dla dziecka. W przypadku ADHD u dzieci, nawet najmniejszy bodziec jest w stanie rozproszyć dziecko. Widoczne jest to najczęściej, gdy dziecko z ADHD odrabia lekcje. Pokój dziecka najlepiej jest pomalować w pastelowe nie agresywne kolory, na biurku powinien być zeszyt i długopis. Pokój powinien być przewietrzony, a drzwi do pokoju zamknięte aby nie dobiegały do niego odgłosy z zewnątrz. W tym momencie dziecko uczy się skupiania swojej uwagi na zadaniu.

8. Rób krótkie przerwy

Kiedy widzisz, że dziecko ziewa, kręci się, bawi długopisem czy zaczyna mówić o wszystkim byle by nie o zadaniu, które aktualnie wykonuje, pozwól dziecku na krótką przerwę.

9. Twórzcie wspólne mapę myśli.

Jest to dobra metoda za pomocą której rysuje się obrazki odpowiadające danej informacji. Dzieci są wzrokowcami, a więc łatwiej im dopasować dany obrazek do informacji,  aniżeli uczyć się na pamięć suchego tekstu. Obrazki uczące najskuteczniej to takie, które zostały wykonane samodzielnie (albo z lekką pomocą rodzica? ).

10. Zakup dzienniczek

Aby dziecko, łatwiej mogło się skupić, warto jest uczyć je struktury poprzez prowadzenie dzienniczka z harmonogramem zajęć. Zaplanowany dzień jest czytelniejszy i dziecko jest w ten sposób przyzwyczajone do stałego planu dnia, co skutkuje wzrostem uwagi.

Wprowadzenie struktury w życie dziecka z ADHD jest wyzwaniem dla rodzica i nauczycieli z nim pracujących. Zapoczątkowanie pozytywnej dyscypliny w życiu dziecka jest możliwe, o ile rodzice przestrzegają konsekwentnie celi. Nie oznacza to jednak, że praca nad opanowaniem symptomów ADHD może być przeprawą nie do przejścia – oznacza ona, wykorzystanie w sobie większych zasobów kreatywności, które w połączeniu z zainteresowaniami dziecka powinna przynieść pozytywne rezultaty.