Pierwsze luki w pamięci bywają trudne. Mogą wywoływać w Tobie różne mieszanki emocji, choć to naturalne zjawisko, które idzie w parze z dojrzałym wiekiem. Wraz z upływem czasu mózg — podobnie jak mięśnie — potrzebuje nieco więcej uwagi i regularnego treningu.
Na sprawność umysłu – w tym pamięci – można wpływać niezależnie od wieku. Nie chodzi o skomplikowane łamigłówki czy długie godziny nauki… wystarczą proste ćwiczenia, które pobudzają różne obszary mózgu, wspierają koncentrację, pamięć i nastrój.
Dlaczego warto ćwiczyć pamięć?
Mózg działa jak mięsień: im częściej go ćwiczymy, tym lepiej funkcjonuje. I tak jak z wiekiem naturalnie spada wydolność naszych mięśni, tak równie naturalnie spada tempo przetwarzania informacji i zdolność zapamiętywania. Jednak dzięki aktywności poznawczej można ten proces spowolnić.
Regularne ćwiczenia:
- poprawiają zdolność uczenia się nowych rzeczy – tak, na to też nigdy nie jest “za późno”,
- wspierają orientację i samodzielność nawet w późnym wieku,
- zwiększają pewność siebie, dają satysfakcję i radość.
Badania pokazują, że osoby dojrzałe, które ćwiczą regularnie swój mózg i angażują się w aktywność społeczną, lepiej radzą sobie z codziennymi wyzwaniami.
Najlepszym ćwiczeniem dla mózgu nie zawsze jest krzyżówka czy sudoku. Równie ważny jest ruch fizyczny. (Przy okazji pobudzający mięśnie, więc dwie pieczenie na jednym ogniu!) Spacer, lekka gimnastyka czy taniec, nawet w domowym zaciszu, zwiększają przepływ krwi w mózgu, co wspiera tworzenie nowych połączeń nerwowych.
Drugi filar to stymulowanie mózgu nowościami. Nasza głowa mocno pracuje i rozwija się wtedy, gdy uczymy się czegoś nowego. I nie zawsze musi to być Akademia Trzeciego Wieku – warto na start wypróbować małych zmian: inna droga do sklepu, zakupy w nowym miejscu, nowy przepis, nowy gatunek muzyki… Takie drobne wyzwania pobudzają uwagę, pamięć i elastyczność naszego mózgu.
Proste ćwiczenia na dojrzałą pamięć
Najlepsze ćwiczenia to te, które się robi – a najłatwiej zacząć od tych, które można wpleść w codzienność. Na przykład:
1. Ćwiczenie pamięci w domu
Codziennie zapamiętaj kilka nowych rzeczy: numery, słowa, listę zakupów. Spróbuj po godzinie przypomnieć je sobie bez pomocy notatki. Jeśli Ci się nie uda, to nie znaczy że ćwiczenie nie działa – próbuj dalej, a w końcu zauważysz jak dobrze zaczyna Ci to wychodzić. Pomóc może Co w tym układanie rymów, skojarzeń i historii – nasz mózg łatwiej zapamiętuje emocje i historie, niż suche fakty.
2. Ucz się czegoś nowego
Na naukę nigdy nie jest za późno. NIGDY. Spróbuj zagłębić tajniki obsługi telefonu, aplikacji, prostych zwrotów w języku obcym, a może zaszalej i zapisz się na zajęcia plastyczne?
Każda nowa aktywność aktywizuje inne obszary mózgu. Nawet krótka nauka – już od 10 minut dziennie – przynosi niesamowite efekty.
3. Trening koncentracji
To w dzisiejszym świecie nie lada wyzwanie nie tylko dla dojrzałych osób! Wybierz jeden przedmiot w pokoju i obserwuj go przez około minutę, starając się zapamiętać jak najwięcej szczegółów. Następnie odwróć wzrok lub zamknij oczy i opisz go w myślach. To wspaniałe ćwiczenie nie tylko pobudza uwagę i pamięć operacyjną, ale też wspiera nasz układ nerwowy, wycisza nas i pozwala poczuć “tu i teraz”.
Paliwo dla mózgu
Potrenowane? Świetnie, teraz czas zadbać o to, żeby nie zabrakło dla naszego trenującego mózgu paliwa. Przepis na nie jest prosty:
- Sen: 7–8 godzin dobrej jakości snu wspiera konsolidację pamięci, czyli proces utrwalania nowych informacji. Nie przywiązuj się jednak twardo do tych godzin. Dojrzały organizm czasami potrzebuje mniej godzin odpoczynku do pełnej regeneracji.
- Dieta: dla dobrej pracy mózgu warto dbać o produkty bogate w kwasy omega-3 (ryby, orzechy, siemię lniane), witaminy z grupy B i przeciwutleniacze (owoce, warzywa). Zdrowa, zrównoważona dieta działa cuda nie tylko dla naszego ciała, ale w takim samym stopniu także dla naszej głowy.
- Nawodnienie: podstawa, a tak łatwo ją przeoczyć. Nawet lekkie odwodnienie może obniżać koncentrację i sprawność poznawczą – zrób sobie chwilę przerwy na szklankę wody 🙂
Jak wspierać w ćwiczeniu pamięci?
Jeśli masz w rodzinie osobę starszą, zachęcaj ją do drobnych aktywności, ale bez presji. Dla wielu seniorów ważne jest poczucie sensu i relacji – wspólne rozwiązywanie krzyżówki, rozmowa o dawnych wspomnieniach czy gotowanie nowego przepisu może być bardziej wartościowe niż samotne ćwiczenia pamięciowe.
Pamiętaj, że najlepsze efekty daje połączenie aktywności intelektualnej, fizycznej i emocjonalnej. To one razem budują tzw. rezerwę poznawczą – czyli zdolność mózgu do radzenia sobie z upływem czasu. Wspieraj bliskich seniorów swoją obecnością, pokazuj im nowe rzeczy, zabierz na spacer, przypomnij zabawną historię z przeszłości. To przyniesie lepsze rezultaty niż jakikolwiek plan treningowy dla głowy.
Zaopiekuj się swoją głową
Pogorszenie pamięci jest naturalną konsekwencją upływu czasu. Jednak czasem zapominanie może wynikać nie tylko z wieku, lecz także z przemęczenia, stresu, depresji lub problemów emocjonalnych, które w równej mierze dotyczą osób starszych jak i młodszych.
Jeśli zauważasz, że trudności z pamięcią utrudniają codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować ten problem z psychologiem. Rozmowa z terapeutą może być pierwszym krokiem do odzyskania spokoju i pewności siebie, lub w poważniejszych przypadkach do wykrycia zmian, z którymi trzeba zacząć pracę od razu.
Nie ma jednej recepty na „wiecznie młody umysł”. A umysł dojrzały – pełen mądrości, wspomnień, emocji… zasługuje na odrobinę troski z naszej strony. Ciekawość, ruch, sen, relacje i codzienne ćwiczenia pamięci, to najlepsze co możesz zrobić, żeby utrzymać swoją pamięć w dobrej formie.