Zaburzenia pozorowane to unikalne i niezwykle złożone stany psychiczne, które budzą wiele pytań zarówno wśród laików, jak i specjalistów. Są one nie tylko trudne do zrozumienia, ale także do zdiagnozowania i leczenia. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu zjawisku, próbując zrozumieć jego naturę, przyczyny i możliwe strategie leczenia.
Definicja i Kryteria Diagnostyczne
Co to są zaburzenia pozorowane?
Zaburzenia pozorowane, nazywane również zespołem Münchhausena, są rodzajem zaburzeń psychicznych, w których osoba celowo symuluje, wyolbrzymia lub samodzielnie wywołuje objawy fizyczne lub psychiczne. Wyjątkowe w przypadku tych zaburzeń jest to, że osoby cierpiące na nie nie mają oczywistych korzyści zewnętrznych, takich jak uzyskanie zwolnienia lekarskiego czy uniknięcie odpowiedzialności prawnej. Zamiast tego, ich celem jest przyciągnięcie uwagi, sympatii, czy opieki ze strony innych.
Kryteria diagnostyczne
Według DSM-5 (Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych) osoba musi spełniać następujące kryteria, aby zdiagnozować u niej zaburzenia pozorowane:
Celowe działanie w celu wywołania objawów lub chorób fizycznych lub psychicznych.
Zachowanie nadal występuje pomimo braku korzyści zewnętrznych.
Zachowanie nie jest lepiej wyjaśnione przez inne zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia somatyczne.
Przyczyny
Przyczyny biologiczne
Chociaż nie istnieje jednoznaczna odpowiedź na pytanie, dlaczego niektóre osoby rozwijają zaburzenia pozorowane, badania sugerują, że mogą one mieć podłoże biologiczne. Niektóre osoby z tymi zaburzeniami mogą mieć nieprawidłowości w funkcjonowaniu mózgu, które mogą wpływać na procesy takie jak samokontrola, empatia i zdolność do odczuwania lęku.
Przyczyny psychologiczne
Przyczyny psychologiczne są najczęściej omawiane w kontekście zaburzeń pozorowanych. Teorie wskazują, że osoby z tymi zaburzeniami mogą cierpieć na głęboko zakorzenione problemy z samooceną i tożsamością. Symulowanie chorób może być sposobem na zwrócenie uwagi na siebie i zdobycie akceptacji społecznej.
Przyczyny środowiskowe
Przyczyny środowiskowe, takie jak traumatyczne doświadczenia w dzieciństwie, mogą również przyczynić się do rozwoju zaburzeń pozorowanych. W niektórych przypadkach osoby, które były świadkami ciężkiej choroby lub śmierci bliskiej osoby, mogą zacząć symulować podobne objawy.
Leczenie
Interwencja terapeutyczna
Pierwszym krokiem w leczeniu zaburzeń pozorowanych jest uznanie problemu i gotowość do pracy nad nim. Terapia indywidualna lub grupowa może pomóc osobom cierpiącym na te zaburzenia zrozumieć ich przyczyny i konsekwencje, a także znaleźć zdrowsze sposoby radzenia sobie z trudnościami.
Terapia farmakologiczna
Nie ma specyficznych leków do leczenia zaburzeń pozorowanych. Leczenie farmakologiczne, jeśli jest stosowane, zwykle koncentruje się na zarządzaniu współistniejącymi stanami, takimi jak depresja, lęk czy zaburzenia osobowości.
Wsparcie społeczne
Wsparcie społeczne jest niezbędne dla osób cierpiących na zaburzenia pozorowane. Rodzina i przyjaciele mogą pomóc pacjentowi w trakcie procesu leczenia, zapewniając mu oparcie emocjonalne i motywując do kontynuacji terapii.
Zakończenie
Zaburzenia pozorowane są skomplikowane i nie do końca zrozumiane, ale z odpowiednim leczeniem i wsparciem, osoby z tymi zaburzeniami mogą nauczyć się zdrowych strategii radzenia sobie i prowadzić satysfakcjonujące życie. Badania w tej dziedzinie są nadal konieczne, aby zwiększyć naszą wiedzę i poprawić strategie interwencji.
Źródła
1. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
2. Bass, C., & Halligan, P. (2014). Factitious disorders and malingering: challenges for clinical assessment and management. Lancet, 383(9926), 1422-1432.
3. Yates, G. P., & Feldman, M. D. (2016). Factitious disorder: a systematic review of 455 cases in the professional literature. General hospital psychiatry, 41, 20-28.
Podział i Kategorie Zaburzeń Pozorowanych
Zaburzenia Pozorowane u Siebie
W klasycznym scenariuszu, osoba cierpiąca na zaburzenia pozorowane celowo wywołuje u siebie objawy chorobowe. Często przekracza to granice zdrowego rozsądku i bezpieczeństwa, z pacjentami skłonnymi do samookaleczenia, aby tylko wywołać objawy.
Zaburzenia Pozorowane przez Kogoś Innego (FDIA)
Jest to niezwykle niepokojąca forma zaburzeń pozorowanych, w której osoba celowo powoduje objawy choroby u innej osoby, najczęściej dziecka lub osoby starszej. Tę formę zaburzenia nazywamy również zespołem Münchhausena przez przeniesienie.
Zaburzenia Pozorowane w Internecie
Z pojawieniem się mediów społecznościowych i forów internetowych, pojawiła się także nowa forma tego zaburzenia, w której osoby udają chorobę w środowisku wirtualnym, często szukając wsparcia i uwagi od innych użytkowników.
Wpływ na Osobę Dotkniętą Zaburzeniem Pozorowanym i na Otoczenie
Skutki dla Osoby Dotkniętej Zaburzeniem
Zaburzenia pozorowane mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, zarówno fizycznych, jak i psychicznych. Samookaleczanie, nadużywanie leków, a nawet celowe wywoływanie objawów chorobowych, mogą prowadzić do długotrwałych konsekwencji zdrowotnych.
Skutki dla Otoczenia
Osoby cierpiące na zaburzenia pozorowane mogą zdezorientować i zaniepokoić swoje otoczenie. W przypadku FDIA, skutki dla ofiary – często niewinnego dziecka – mogą być katastrofalne. FDIA jest traktowane jako forma nadużywania dzieci i wymaga natychmiastowej interwencji.
Wykrywanie i Diagnoza
Wykrywanie
Wykrycie zaburzeń pozorowanych może być wyjątkowo trudne. Często osoby cierpiące na te zaburzenia są dobrymi aktorami, a objawy, które prezentują, mogą wyglądać jak prawdziwe. Wiele przypadków jest diagnozowanych tylko po długim okresie obserwacji i wykluczeniu innych możliwych przyczyn.
Diagnoza
Diagnoza zaburzeń pozorowanych jest skomplikowana. Lekarze muszą być pewni, że objawy nie są wynikiem rzeczywistych problemów medycznych. Ponadto, muszą potwierdzić, że objawy są celowo wywoływane lub symulowane przez pacjenta. Często wymaga to dogłębnego badania historii medycznej pacjenta, obserwacji i szczegółowego badania pacjenta.
Zaburzenia pozorowane to poważne i skomplikowane problemy psychiczne, które wymagają skutecznej interwencji i wsparcia. Wiedza na temat tych zaburzeń jest kluczowa dla ich identyfikacji i odpowiedniego leczenia. Poprzez edukację i świadomość możemy pomóc osobom dotkniętym tymi zaburzeniami znaleźć drogę do zdrowia i satysfakcjonującego życia.
Źródła
1. Feldman, M.D. (2018). Factitious Disorder Imposed on Self (Munchausen Syndrome) Merck Manual, Professional Version.
2. Yates, G. P., & Feldman, M. D. (2018). Factitious disorder imposed on another: clinical characteristics and perpetrating mothers’ behaviors. Journal of the American Academy of Psychiatry and the Law Online, 46(4), 472-479.
3. Feldman, M.D., & Yates, G.P. (2020). Dying to be Ill: True Stories of Medical Deception. Routledge.
Psychologia Zaburzeń Pozorowanych: Dlaczego Ludzie Symulują Choroby?
Zrozumienie Motywacji
W przeciwieństwie do osób, które symulują chorobę dla zewnętrznych korzyści, osoby z zaburzeniami pozorowanymi nie dążą do konkretnych korzyści materialnych. Ich motywacje są często bardziej złożone i mogą obejmować pragnienie uwagi, empatii, troski, czy też bycia przedmiotem zainteresowania. Czasami, mogą chcieć przypomnieć sobie okresy, gdy byli opiekowani w przeszłości.
Ucieczka od Negatywnych Emocji
Niektórzy specjaliści sugerują, że osoby z zaburzeniami pozorowanymi mogą symulować chorobę jako sposób radzenia sobie z negatywnymi emocjami, takimi jak lęk, smutek czy poczucie pustki. Przebywanie w roli pacjenta może stanowić formę ucieczki od codziennych stresów i problemów.
Interwencje i Strategie Radzenia Sobie
Interwencje Terapeutyczne
Osoby cierpiące na zaburzenia pozorowane często zmagają się z głęboko zakorzenionymi problemami emocjonalnymi. Psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT), może pomóc w zrozumieniu i przetworzeniu tych problemów.
Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT)
CBT jest skoncentrowana na rozpoznaniu i zmianie niezdrowych schematów myślenia i zachowań. Może pomóc osobom z zaburzeniami pozorowanymi zrozumieć, dlaczego symulują chorobę i jak mogą radzić sobie z emocjami i sytuacjami bez uciekania się do symulacji.
Wsparcie Społeczne
Osoby cierpiące na zaburzenia pozorowane mogą odnieść korzyści z wsparcia społeczności. Grupy wsparcia mogą zapewnić im możliwość wyrażania swoich uczuć i doświadczeń oraz nawiązania kontaktów z innymi osobami zmagającymi się z podobnymi problemami.
Przyszłość Badań nad Zaburzeniami Pozorowanymi
Choć zaburzenia pozorowane są już od dawna znane i opisywane, nadal pozostaje wiele niewiadomych. Na przykład, nie jest jeszcze jasne, jakie są precyzyjne czynniki ryzyka dla tych zaburzeń, jak skutecznie je leczyć, czy jakie są długoterminowe prognozy dla osób z tymi zaburzeniami.
Nadzieją jest, że przyszłe badania pomogą lepiej zrozumieć te zaburzenia i opracować skuteczniejsze strategie interwencji, zarówno w zakresie prewencji, jak i leczenia.
Zaburzenia pozorowane to poważny problem zdrowia psychicznego, który może mieć głęboki wpływ na życie osoby dotkniętej tym zaburzeniem i jej bliskich. Jest to skomplikowana i złożona kwestia, która wymaga dogłębnego zrozumienia i empatycznego podejścia. Mimo wyzwań, odpowiednie wsparcie i interwencje terapeutyczne mogą przynieść znaczną poprawę i pomóc osobom z tymi zaburzeniami wrócić do pełniejszego, zdrowszego życia.
Źródła
1. Hamilton, J. C., & Feldman, M. D. (2018). Factitious Disorder and Factitious Disorder Imposed on Another. Psychiatric Clinics, 41(4), 717–730.
2. Yates, G. P., & Feldman, M. D. (2019). Dying to be Ill: True Stories of Medical Deception. Routledge.
3. Eastwood, S., & Bisson, J. I. (2018). Management of factitious disorders: a systematic review. Psychotherapy and psychosomatics, 87(1), 12-22.
