„Mafia Montessori” – dzieci sukcesu pedagogiki Marii Montessori

„Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to,

i tak powstała metoda zwana metodą Montessori”

– dr Maria Montessori

• 

Włoska lekarka, która stała się twórczynią systemu wychowania opartego na swobodnym rozwoju dziecka. Mowa o dr Marii Montessori (ur. 31 sierpnia 1870 w Chiaravalle, zm. 6 maja 1952 w Noordwijk aan Zee w Holandii).

Dziecko w systemie rodzinnym u Marii Montessori

Metoda Montessori zakłada, że dziecko powinno mieć zapewnione otoczenie, które pomoże mu swobodnie pracować z wybranymi materiałami. Ważne jest, aby rodzice nie kierowali się metodami zakładającymi stosowanie kar i nagród, które zaburzają wrodzone chęci uczenia się. Wprowadzanie kar i nagród przez rodziców sprawia, u dziecka obniża się poziom motywacji, spada poczucie własnej wartości oraz zachwyt światem zewnętrznym. Należy zatem stymulować dziecko – pod przewodnictwem osoby dorosłej – do osiągnięcia umiejętności samodyscypliny. Tworzenie wokół dziecka atmosfery montessoriańskiej zakłada, że rodzice będą prowadzić wychowanie dziecka w duchu jego własnych możliwości, we własnym tempie i spokoju. Rodzic jako mądry nauczyciel, podczas wspierania dziecka powinien przygotować dla niego odpowiednie materiały i ćwiczenia, które wzmacniają chęć dążenia dziecka do rozwoju. Metoda Montessori pomaga w kształtowaniu wysokiego poziomu aktywności własnej. Dzieci wychowane w duchu montessoriańskim są dziećmi radosnymi i spełnionymi.

 „Uczyłam się dziecka. Wzięłam to, co dziecko mi przekazało i wyraziłam to, i tak powstała metoda zwana metodą Montessori.”

– dr Maria Montessori

Fazy wrażliwe u dziecka w pedagogice Marii Montessori

Bardzo ważnym w rozwoju dziecka jest obserwacja, którą prowadzi rodzic/nauczyciel. Obserwacja i podążanie za dzieckiem i jego możliwościami warunkują w pedagogice Marii Montessori wszechstronny rozwój dziecka. Prowadzący dziecko, nie mogą przeszkadzać w tym procesie. Maria Montessori, wyróżnia fazy wrażliwe u dziecka, które w literaturze amerykańskiej nazywane są „oknami na świat”.

0-6 – Faza wrażliwa na język

Głoski, sylabowanie i wypowiadane słowa, są czymś, na co bardzo wrażliwe jest dziecko. Dzięki tej fazie uczy się komunikować ze światem. Jest to bardzo ważny etap w rozwoju dziecka, bez tego etapu, nie rozpocznie się przejście na fazę wrażliwą na pisanie.

0-6 – Faza wrażliwa na ruch

Ważna jest duża motoryka, przygotowuje ona dziecko do zdobywania dalszych umiejętności. Obserwacja ruchu przedmiotów, zachęca dziecko do stawania się małym eksploatorem rzeczywistości. Zaspokajana jest przez dziecko potrzeba pożytkowania swojej energii. W tej fazie należy zwrócić szczególną uwagę na koordynację ręka-oko.

0-6 Faza wrażliwa na porządek

W tej fazie zadaniem rodzica jest konsekwentne uczenie sprzątania. Dziecko pozornie wszystko rozrzuca, jednak uporządkowane otoczenie sprawia, że dziecko ma zaspokojoną potrzebę bezpieczeństwa.

0-6 Faza wrażliwa na zmysły

Dziecko w tej fazie absorbuje swoimi zmysłami wszystko. Zmysły dziecka stają się wówczas bardzo wyostrzone, pojawia się silna potrzeba ciągłego eksperymentowania i zdobywania wiedzy poprzez aktywność własną.

1,5-4 Faza wrażliwa na małe przedmioty

W tej fazie dziecko jest szczególnie zainteresowane małymi przedmiotami, dziecko wzmacnia mięśnie dłoni, ćwiczy nadgarstek. Okres ten ma kluczowy wpływ na motorykę małą.

3-6 Faza wrażliwości na wdzięk i grzeczność

Dziecko w tym okresie najwięcej uczy się zachowań, które są obecne w jego otoczeniu. Wtedy dziecko uczy się słów „proszę”, „dziękuje”, „przepraszam”. Nauczy się ale pod warunkiem, że są to słowa, które są używane w domu dziecka.

3-4 Faza wrażliwa na pisanie

Dziecko w tej fazie wrażliwości zaczyna wielokrotnie zapisywać swoje imię, literować tytuły książek, menu w restauracji, opisy różnych produktów. Widząc zainteresowanie dziecka literami w tym czasie, warto podążyć za tym i proponować zabawy związane z poznawaniem wyglądu liter i nazywaniem liter. W tej fazie występuje ryzyko, że rodzice stwierdzą, „że to za wcześnie” i zignorują zaciekawienie dziecka.

4,5-5,5 Faza wrażliwa na czytanie

Bardzo ważne jest to, żeby rodzice czytali swoim dzieciom. Dzieci są wtedy tym bardzo zainteresowane. Wspólne czytanie sprzyja budowaniu się więzi.

4-6 Faza wrażliwa na matematykę

Dziecko zainteresowane jest liczbami i proporcjami. Przykładem może być zainteresowanie dziecka swoim wzrostwem, wagą, ale też tym, ile mama płaci za zakupy. Wtedy nasze dziecko – ten mały odkrywca – nieświadomie kształtuje swój matematyczny sposób myślenia.

0-6 Faza wrażliwa na muzykę

Dziecko jest wtedy wrażliwe na dźwięki. Nasz mały odkrywca zachwyca się wtedy muzyką i rytmem. Można wtedy z dzieckiem wspólnie śpiewać, ale też odkrywać dźwięki wydawane przez przedmioty, które znajdują się w jego otoczeniu.

Jakie otoczenie charakteryzuje dziecko z „Mafii Montessori”?

Otoczenie dziecka wychowywanego w duchu montessoriańskim charakteryzuje:

– porządek otoczenia;

– odpowiednie umieszczenie w domu przedmiotów w sposób dostępny dla dziecka (bez dostępu do rzeczy niebezpiecznych!);

– wolność pracy gdzie dziecka przy jednoczesnym trenowaniu jego umiejętności do trzymania się określonych zasad jako części grupy;

– przedmiotami, które pomagają dziecku odkrywać świat i umożliwić mu rozwój aktywności własnej;

– instrukcjami, które w sposób naturalny uporządkowują świat dziecka.

„Mafia Montessori” – kto ze znanych osób do niej należy?

Uczniów wychowanych w duchu pedagogice Marii Montessori jest wiele. Często są to osoby, które odniosły życiowy sukces. A dlaczego? W szkołach Montessori dzieci podążają za własnymi zainteresowaniami, postępują inaczej i mówią inaczej. W pedagogice Montessori dzieci wiedzą, że błąd jest wpisany w rozwój. Dzieci czują, że w procesie kształcenia popełniają błędy, które są wkalkulowane, stanowić mogą one źródło postępu i rozwoju. Błąd czyni nas osobami poszukującymi, inspiruje nas do poszukiwania rozwiązań, nie jest naszym wrogiem, a może być naszym przyjacielem, stymulatorem.

Wśród znanych osób, kształcących się w szkołach w nurcie pedagogiki Montessori są: Anna Frank – autorka dziennika o obozie koncentracyjnym, Alan Rickman-znany angielski aktor teatralny i reżyser, Beyonce Knowles – piosenkarka, Chelsea Clinton- córka Billa i Hillary Clinton; Dakota Fanning – nominowana do Oskara aktorka, Friedensreich Hundertwasser – austriacki malarz i architekt, George Clooney – aktor, Hellen Hunt – aktorka, zdobywczyni Oskara, Jacqueline Bouvier Kennedy Onassis – redaktor, była pierwsza dama USA, Joshua Bell, amerykański skrzypek, Jeoff Bezos – twórca Amazon.com, Jimmy Wales – założyciel Wikipedii, Julia Child- światowej sławy szefowa kuchni telewizyjnej, Larry Page i Sergey Brin – założyciele Google, Lea Salonga- filipińsko- amerykańska piosenkarka i aktorka, Melissa Gilbert – aktorka, Sean „Puff Daddy” Combs- producent muzyczny, Will Wright – twórca The Sims, Willam i Harry – książęta brytyjscy, Yo Yo Ma – wiolonczelista.

Wbrew powszechnie panującej opinii, wychowanie w duchu Montessori jest pełne porządku, harmonii i zasad. Metoda Montessori jest metodą bezpresyjną, sprawia, że dziecko w niej podąża zgodnie ze swoimi zainteresowaniami, podporządkowując się przy tym regułom i zasadom postępowania z góry ustalonym. Nie jest metodą bezstresowego, ani też metodą partnerskiego wychowania. Nauczyciel i rodzic to osoby towarzyszące i gotowe do pomocy i wsparcia dziecka. Dziecko wychowane w sposób montessoriański jest samodzielne, kreatywne i aktywme. Dziecko montessoriańskie jest dzieckiem o dużym poczuciu własnej wartości, ponieważ poprzez swoje działania nie ma presji osiągnięcia ideału lecz dochodzi do optymalnego poziomu własnych możliwości.

Bibliografia:

Maria Montessori, Domy dziecięce: metoda pedagogiki naukowej stosowana w wychowaniu najmłodszych dzieci, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2005.

Maria Montessori, Odkrycie dziecka, przeł. Aleksandra Pluta. Łódź: Wydawnictwo Palatum, 2014.

Maria Montessori, Sekret dzieciństwa, przeł. Luiza Krolczuk-Wyganowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2018.

Maria Montessori, O kształtowaniu się człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA., 2019.